Manastir Prepodobnog Prohora Pčinjskog, u narodu poznat i kao Prohor Pčinjski, drugi je po veličini srpski pravoslavni manastir, odmah posle Hilandara. Prema predanju, osnovan je između 1067. i 1071. godine od strane vizantijskog cara Romana IV Diogena. U njemu se čuvaju mošti Svetog Prohora Pčinjskog. Smatra se da je on jedini svetitelj Srpske pravoslavne crkve iz čijih svetih moštiju neprestano se luči sveto miro.
Manastir se nalazi u selu Klenike, na obroncima planine Kozjak, na levoj obali reke Pčinje. Od većih gradova najbliže je Vranje koje se nalazi na 30-ak kilometara. Blizu je i državne granice sa Severnom Makedonijom.
Sveti Prohor Pčinjski živeo je početkom 11. veka i živeo je u tom kraju usamljeničkim životom u pečini, kao isposnik. Jednom prilikom, sledeći ranjenu srnu u lovu, posetio ga je rimski plemić po imenu Roman. Prohor mu je prorekao da će on postati vizantijski car. Roman je to i zaboravio, da bi mu se nakon proglašenja za cara, iste večeri u snu javio Sveti Prohor i podsetio ga na svoje proviđenje.
Zato je car odlučio da podigne svetinju prvo u selu Staro Nagoričane posvećenu Svetom Luki. Prohor je već bio mrtav i pokušavali su i njegove mošti da prenesu u novu svetinju. Međutim, kosti su bile prikovane za kamen, pa je od njega napravljena mala crkva i u njoj sahranjen svetac.
Dvesta godina nakon toga, ma tom mestu srpski kralj Milutin podigao je još veću crkvu. Tada su urađene i freske na njoj. Međutim, nakon Kosovske bitke, manastir bila porušen pa potom ponovo obnovljen.
Postoje izveštaji o postojanju manastira u 17. i 18. veku, ali su ga Albanci i Turci opljačkali 1817. godine i ponovo biva napušten.
Tokom sledećih godina manastir su održavali sveštenici i viđeniji ljudi iz Vranja. 1841. godine manastir strada u požaru, zajedno sa vrednim predmetima koji su tu čuvani, uključujući i ruku Svetog Prohora Pčinjskog. Sredinom 19. veka podignut je novi manastir gde je poznati ikonopisac Dičo Zograf obnovio neke od murala na zidovima. Iz tog perioda datira i tzv. “vranjski konak” , građen između 1954.-1962. , koji se smatra jednom od najlepših građevina u Srbiji. U to vreme stalno bilo nastanjeno samo nekoliko monaha.
Kralj Petar I je neposredno pred početak Prvog svetskog rata finansirao građenje nove zgrade za boravak monaha. Tada je sagrađena tzv. “Kraljeva rezidencija”.
Poslednja obnova manastira bila je početkom devedesetih godina 20. veka. Tada su dograđene još dve rezidencijale zgrade, vodenica i mini hidrocentrala. Obnova Kraljevske rezidencije započeta je 2013. godine.
Drugog avgusta 1944. godine, na godišnjicu Ilindenskog ustanka, u manastiru je održana Antifašistička skupština Narodnog oslobođenja Makedonije (ASNOM) .
Skupština je proglasila da Makedonija ulazi u sastav Jugoslavije, a makedonski jezik je proglašen službenim jezikom makedonske republike.
U dvorištu manastira 2010. godine otkrivena je podzemna prostorija iz ranog srednjeg veka. Detaljnija arheološka istraživanja još uvek nisu sprovedena do dana današnjeg usled nedostatka finansijskih sredstava.
Osim u periodu od 1987. – 1992. godine tokom najvećeg dela svog postojanja Prohor Pčinjski bio je muški manastir. Proglašen je za Spomenik kulture od izuzetnog značaja 1979. godine i zaštićen je od strane Republike Srbije.
U okviru manastira se odvija i bogoslovska škola, prepisivačko-iluminatorska radionica, kao i škola ikonopisanja.
Smatra se da je Sveti Prohor Pčinjski jedini svetitelj Srpskepravoslavne crkve iz čijih svetih moštiju neprestano toči sveto miro
I danas mnogi vernici, naročito na putu ka letovalištima u Grčkoj, rado posećuju ovaj manastirski kompleks, gde mogu da osete mir koji pruža ova jedinstvena svetinja sa bogatom istorijom.
Posetite oficijelnu stranicu manastira na facebooku: Свети Прохор Пчињски